ÇOCUKLARDA ROL MODEL AİLE VE ÖĞRETMEN
Rol modellik, kişinin davranışlarının başkaları tarafından örnek alınmasını ifade eden bir tanımlamadır. Davranışlarını, olaylara bakış açılarını, düşünce tarzlarını, başarılarını, giyim kuşamını vs. beğendiğimiz ve kendimize yakın bulduğumuz kişileri örnek alırız, rol model olarak görürüz. Bireyler yaşamlarının her döneminde herhangi bir bireyi kendilerine rol model seçebilirler. Özellikle çocukluk döneminde rol model olarak seçilecek kişinin belirlenmesi kişilik gelişiminde oldukça önemlidir.
Çocuklar belli bir yaşa geldikten sonra etrafındaki insanların hareketlerine, davranışlarına dikkat etmeye ve bu davranışları değerlendirmeye başlarlar. Gördükleri bir davranışın etkisi onlarda hayat boyu kalabilir. Çocukların içinde bulundukları ilk sosyal ortam ailedir. Çocuklar özellikle okul öncesi dönemde en çok aile ortamında bulunurlar ve aile bireylerinin özelliklerini sünger gibi çekerler. Rol model olarak gördükleri kişinin davranışlarını ya da özelliklerini taklit etmek onlar için her ne kadar oyun olarak görünse de aslında bu durum çocuğun kişilik gelişimine büyük ölçüde etki etmektedir. Başkalarının fikirlerini önemseyen, herkese sevgi ile yaklaşan, empati yeteneği yüksek olan, isabetli kararlar alabilen, sağlam karakterli, sorumluluk sahibi, işinde önemli başarılara imza atmış ve hayatı boyunca davranışları ile çevresindeki insanların takdirini kazanmış aile bireyleri çocuklar için olumlu rol model olarak düşünülebilir. Anne-babanın, abi-ablanın komşularına, arkadaşlarına ve diğer aile bireylerine karşı anlayışlı ve adaletli olması, onların haklarına saygı göstermesi, onlarla olumlu ilişkiler kurması, kimseyi incitmemesi ve kimsenin arkasından konuşmaması gibi olumlu tutum ve davranışları çocuklar üzerinde olumlu etkiler bırakacaktır. Çocuk kendisine rol model olarak seçtiği kişinin bu olumlu davranışlarını taklit edecek ve rol modelinin ilişkilerinin seyrine göre kendi ilişkilerini şekillendirecektir. Bu örnek davranışların dışında herhangi bir olumsuzlukta karşısındakine şiddet uygulayan, argo kelimeler kullanan, herhangi bir işi olmayan ve çocuğa sevgi göstermeyip onun fikirlerine değer vermeyen aile bireyleri ise çocuklar için olumsuz rol model olarak düşünülebilir. Çevresindekilerle anlaşmazlık yaşayan, çöpünü çöp kutusuna değil de yerlere atan, kimseye saygı göstermeyen, anlayışlı olmayan, vaktini televizyon karşısında oturarak ya da sosyal medya hesaplarında dolaşarak boşa harcayan, kötü alışkanlıkları olan ve kötü alışkanlıkları olduğu halde bu kötü alışkanlıkların çok yanlış olduğunu söyleyerek kendisiyle çelişen aile bireyleri çocuklar üzerinde olumsuz etkiye neden olacaktır. Çocuğun davranışları da rol model aldığı aile bireyinin davranışları ile paralellik gösterecektir.
Çocuğun aile ortamından sonra en çok vakit geçirdiği ortam okuldur. Çocuğun okul ortamında davranışlarını en çok gözlemlediği kişi çocuğun öğretmenidir ve çocuk gününün önemli bir kısmını öğretmeniyle geçirmektedir. Öğretmenleri sadece bilgi veren kişiler olarak değerlendiremeyiz. Öğretmenler davranışlarıyla, olayları değerlendirme şekilleriyle, deneyimleriyle ve öğrencilerine yaklaşma biçimleriyle çocuklara örnek olurlar. Hatta bazen çocukların hayatında iz bırakarak yıllarca hatırlanırlar. Burada önemli olan bir nokta öğretmenin bu durumun farkında olması ve öğrencilerine olumlu bir rol model olmasıdır. Herkese adaletli davranan, öğrencileri arasında ayrım yapmayan, haksızlıklar karşısında hakkını savunan, herkese hak ettiğini veren ve ikili ilişkilerinde herkese örnek olan öğretmenlerimiz olumlu rol model olarak düşünülebilecekken; öğrencilerine iyi davranmayan, onların fikirlerini önemsemeyen, adaletli olmayan ve tutarsız davranışlarda bulunan öğretmenlerimiz ise olumsuz rol model olarak düşünülebilir. Tüm bu durumlardan dolayı rol model olma pozisyonundaki aile bireyleri ve öğretmenler, davranışlarında ve olaylara bakış açılarında olumlu tutumlar geliştirmeli ve çocuklara örnek olmalıdır. Yaşam standartlarını belirlemiş ve bu doğrultuda hareket eden bir rol modelin bulunduğu ortamda yaşayan çocuğun da hayata bakış açısı ve etrafındakilere karşı davranışları olumlu yönde olacaktır.
KAYNAKÇA
Refet, E. Çocukları Kötü Alışkanlıklardan Uzak Tutma ve Karakter Gelişiminde Ailenin Rolü. www.egitimbulteni.com/upload/yazi/S35-karakter-gelisimi-aile.pdf adresinden edinilmiştir.