Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
"Bu çocuk çok hareketli, yerinde durmuyor!" , " Hocalarıyla konuştum hiç ders dinlemiyormuş" , "tırman oğlum duvarlara tırman!" Çocukların kanı deli akar, ve dünyayı yeni tanıma evrelerinde oldukları için bir şeyleri kırabilirler ve düşe kalka yeni nesneleri tanımaya çalışırlar.Bunu her çocuk yapar ki bundan doğal bir şey yoktur. Fakat evhamlı aileler teşhis koymakta bir numaralar hemen çocuklarına "Hiperaktivite" damgasını yapıştırıyorlar. Lakin bilmeleri gerekir ki her hareketli çocuk DEHB hastası olarak değerlendirilemez. Peki biz çocuğumuzun bu kategoriye girip girmediğini nasıl anlarız? Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) için literatüre giren belirtiler hemen hemen her çocuğun yaptığı davranışlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak dehb'li bir çocuk sergilediği davranışları yaşına uygun olarak yapmamaktadır. Dehb genellikler erken çocukluk yıllarında başlayan bir hastalık olarak bilinir ve çeşitli gelişim evrelerinde de kendini göstermektedir. Dehb bulunan çocukların dikkat süreleri yaşıtlarına göre daha kısadır. Bulundukları ortamlarda tek bir şeye yoğunlaşmada zorluk yaşarlar ve aynı anda hem sözler ve davranışlar hemde çevrelerindeki nesneler dikkatlerini çeker. Dehb'li çocuklar çok konuşmalarıyla ve aşırı hareketli olmalarıyla dikkat çekerler. Tehlikeli davranışları kestiremezler ve ufak tefek kazalara maruz kalabilirler. Dikkatlerini yalnızca kendi ilgi alanlarına verebilirler ve bu noktada aileler "CANI İSTEYİNCE BAL GİBİ YAPIYOR!" yargısına kapılarak çoğunlukla yanlışa sürüklenmekteler.DEHP 3 TEMEL ÖZELLİĞİ NEDİR?*Dikkat eksikliği,*Dürtüsellik,*Aşırı hareketlilik.BENİM ÇOCUĞUM HANGİSİNE GİRİYOR?Dehp için 3 alt tip bulunmaktadır.Bunları az öncede belirttiğim gibi dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüselliktir. Peki merak ediyor musunuz sizin çocuğunuz hangi alt tip grubunda? Gelin irdelemeye çalışalım. Eğer ki çocuğunuzda;1.Dikkatini vermez 2.Başladığı işi bitirmez3.Organize olamaz4.Sürekli çaba gerektiren görevlerden kaçınır5.Bir şeyleri kaybeder, unutkandır6.Dikkati kolayca dağılır, belirtileri varsa => DİKKAT EKSİKLİĞİ------------1.Yerinde duramaz2.Sınıfta sırasında oturamaz3.Aşırı koşma/tırmanma eğilimindedir4.Sakin bir şekilde oynayamaz/çalışamaz5.Sürekli hareket eder6.Çoğu zaman çok konuşur, belirtileri varsa => HİPERAKTİVİTE------------1.Çoğu zaman çok konuşur2.Yanıtları ağzından kaçırır3.Sırasını bekleyemez4.Başkalarının sözünü keser5.Başkalarının yaptıklarının arasına girer, belirtileri varsa => DÜRTÜSELLİK dehb alt grubunda yer alıyor olabilir.İYİ AMA BUNCA ŞEY BENİM ÇOCUĞUMDA NEDEN OLUYOR?Dehb'in etiyolojisine bakıldığında aslında çokta net bilgiler bulunmamıştır. Sebebi bilinmeyen, birçok hastalıkla bağdaştırılan heterojen bir hastalık olarak dillendirilmektedir. Bazı teorilere göre biyolojik temelli olabileceği söylenmektedir. dehb'li çocukların beyinlerinin ön kısmında ve limbik sisteminde bozulma olduğu bilinmektedir. Beynin bu bölgeleri konsantre olma, planlama, davranışları kontrol etme, hafıza, motivasyon konularında önemli rol oynamaktadır.Gebelikte ilaç ya da alkol kullanımı, enfeksiyonlar, zor doğum, düşük doğum ağırlığı ve beyin travması bu çocuklarda daha sık kendini göstermiştir. Çevresel faktörler ya da aile tutumları dehb oluşmasına neden olmaz. Ama bulguların artmasında ya da azalmasında ve ek sorunların çıkmasında etkisi vardır.DEHB HANGİ YAŞ GRUPLARINDA HANGİ TİP DAHA SIK GÖRÜLÜR?Dehp çocuk ve ergende % 3-10 oranında görülmektedir.Okul çağında erkeklerde kızlara oranla 3-5 kat daha sık görülür. Okul öncesi; hiperaktivite/dürtüsellik,İlköğretim; bileşik tip, Lise ve erişkinde; dikkatsizlik ön plandadır.DEHB TANI SÜRECİ; Öncelikle aile ve çocukla ilk görüşme yapılmalı,bilgi alınmalıdır.Görüşme esnasında ailenin doldurduğu ölçekler dikkatle incelenmelidir.Aileden sonra çocuğun en çok vakit geçirdiği yer olan okul ve öğretmenlerinden de alınan bilgiler ve öğretmenin doldurduğu ölçekler gözden geçirilmelidir. Çocuğun bireysel değerlendirmesi de muayene ve testler sayesinde sağlanmalı ve çıkan sonuçlar neticesinde teşhis konulmalıdır.DEHB'DEN KURTULMA YOLLARI;Uzmanlar dahilinde doğru teşhiş konuldu ve çocuğunuzda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olduğu ortaya çıktı. Şimdi ne yapacaksınız? Tedavi aşamasında elbette temel taş olan ailenin ilgi ve alakası, anlayışı oldukça önem taşımaktadır. Tıbbi boyutunda ise birincil tedavi yöntemi psikotimülan ilaçlar veya psikotümülan ilaç dışı farmakoloji tedavisidir. Bilişsel ve davranışsal terapide tedavide yer almaktadır. Fakat bir çocuğun ilaçlardan daha çok tesiri altında kaldığı aile sevgisidir. Bu aşamada ailelerden oldukça fazla anlayış beklenmektedir.