GERÇEKLİK TERAPİSİ ÜZERİNE
Psikiyatrist William Glasser tarafından 1950-60 yıllarında, temelini oluşturan: seçim ve kontrol teorilerinin formule edilmesiyle ortaya konmuştur.
- Terapinin amacı nedir?
Gerçeklik terapisi bireyin hayatındaki, sorunların temelinde; gerçeği inkar etme problemleri görmezden gelme olduğunu söyler. Bireyin gerçeği kabullenmesi, yaşam sorumluluğunu da kabullenmesi demektir.
Terapinin amacı: bireye gerçeklerini göstererek sorumlu hissettirmek ve hayatının kontrolünü ele geçirmesini sağlamaktır.
- Terapinin uygulama alanları
Gerçeklik terapisi okullarda, ıslah evlerinde, madde bağımlılığı kliniklerinde; sevgi ve ilgi gibi bir takım ihtiyaçları karşılanamamış, kimlik arayışındaki duygusal ve davranışsal problemleri olan bireylerde uygulanabilir.
- Terapinin ilkeleri
Danışanın ihtiyaçlarına bağlı olarak: katılım, şu andaki davranışa odaklanma, davranışı değerlendirme, sorumlu davranışı planlama, kendini adama bahane bulmama ve cezalandırmama ilkelerinden oluşur.
- Terapinin özellikleri ve diğer terapilerden farkı
Bilişsel ve davranışçı teoriler üzerine yapılandırılmış olsa da onlara göre daha felsefiktir.
Geçmişi değerlendirmek yerine içinde bulunulan zamana odaklanılır.
Davranışların nedenleri ve semptomlar üzerinde durulmaz.
Terapi toplumun ahlak kurallarına dayanır.
Sorumluluk almanın önemine vurgu yapılır ancak: sorumluluk kavramı danışanlarda direnç oluşturacağından dikkatli kullanılmalıdır.
İnsanın: hayatta kalma, ait olma, güç-başarı, özgürlük, eğlence-zevk olmak üzere 5 temel ihtiyacı olduğunu söyler. Gerçeklik terapisine göre her davranış bir ihtiyacı karşılamaya yöneliktir. Terapi ihtiyaçların nasıl giderileceği konusunda danışana yardım etmeyi hedefler.
- Gerçeklik zinciri
Başarılı bir kimlik için birey sorumluluk almalı ve gerçeği kabul etmelidir. Eğer birey gerçeği kabul etmez ve sorumluluklarından kaçarsa başarısız bir kimlik edinir. Birey başarısız kimliğin sonucunda yalnızlık ve acı duyar. Gerçeklik terapisiyle bireyin gerçeklerle yüzleşmesi, sorumluluk alması, başarılı bir kimlik kazanması sağlanmaya çalışılır.
- Gerçeklik terapisi uygulama aşamaları
- Başlangıç aşaması: katılım+şu andaki davranışa odaklanma+davranışı değerlendirme ilkelerinden yola çıkılır.
Bu oturumda danışan sorunlarıyla yüzleştirilir ve gerçeği tamamıyla kabul etmesi istenir. Danışanın sorunlu davranışının nedenleri yerine nasıl daha iyi davranacağı üzerinde durulur. Psikolojik danışmanın amacı belirlenir.
- Gelişme aşaması: sorumlu davranışı planlama+kendini adama+bahane bulmama ilkelerinden yola çıkılır.
Danışanın, başarabileceği kısa süreli ve hızlı amaçları gerçekleştirebilmesine önem verilir. Danışan bu amaçları başarabildikçe özgüven kazanacağından amaçlar kolaydan zora ilkesiyle belirlenir.
- Sonlandırma ve izleme aşaması: cezalandırmama ilkesinden yola çıkılır.
Danışanın amaçlanan planı gerçekleştirmesi pekiştirilir. Danışanın başarısızlığı cezalandırılmaz. Çünkü ceza başarısız kimlik gelişimine neden olur. Plandaki başarısızlığın nedenleri konuşularak planın uygulanabilmesi için gerekenler bulunur. Planın gerçekleştirilmesi zorsa baştan gözden geçirilir.
- ÖZET
Gerçeklik terapisi bireyin içinde olduğu ve olmak istediği durumlar arasındaki farkları belirleyerek bireyin hedeflediği duruma ulaşabilmesi ve karşılaştığı engelleri yenebilmesi noktasında yardımcı olmayı hedefleyen bir terapi yöntemidir.
Bireyin başarılı bir kimlik kazanarak standartlara uygun etik davranışlar göstermesi ve yaşam sorumluluğunu üstlenmesi amaçlanır.
- ÖNERİLEN KİTAPLAR:
Gerçeklik Terapisi:Elif Emir Öksüz tarafından çevrilen kitap APA’nın Psikoterapi Kuramları Dizisi'nin yedinci kitabıdır. Okuyan Us Yayın, bu dizide Türk uzmanların çalışmalarına da yer vermektedir
.
- KAYNAKÇA:
SARI, Enver.(2014).Psikolojik Danışma ve Psikoterapi. Ankara: Vize Yayın.
AKPINAR ve ÖZ.(2013).Gerçeklik terapisi, özellikler, temel kavramlar, tedavi, uygulama ve değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:12.sayı:43.s:1-22
BÜŞRA SERTKAYA