OTİZM HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Otizm nedir? Yaygın gelişimsel bozukluk ve otizm aynı mıdır, farklı mıdır? Otizmli çocuklarda zeka geriliği görülebilir mi?
Sahi nedir otizm? 21.yy’da tüm dünyada ve ülkemizde de adını sıkça Bayşanslı duyduğumuz otizm spektrum bozukluğu yaygın nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Yaklaşık olarak 159 çocuktan 1’inin otizm belirtileri gösterdiği bilinmektedir. (National Autism Assocition, 2010). Sosyal etkileşim ve uyumsal davranışlarda yetersizliklerle kendini gösteren otizme çoğunlukla 3 yaş ve civarında tanı konulabilmekte. Ayrıca erkek çocuklarda kız çocuklara oranla 4 kat daha fazla otizm rahatsızlığı görülmekte.
Çocuğunuzun otizimli olduğu nasıl anlaşılır?
Dil ve iletişim sorunları (monoton konuşma , ekolali konuşma gibi)
Sorulara cevap verememe
Göz kontağında sınırlılık
Akranlarıyla etkileşimsizlik ve yalnızlığa yönelim
Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik
Hareket ve nesne takıntıları
Aşırı hareketlilik
Kendine veya çevreye saldırganlık
Nedensiz gülme ve ağlamalar
Değişikliğe karşı tepki gösterme
Tek tip vücut hareketi (sallanma, kendi etrafında dönme vb.) belirtiler otizmin habercisi olabilir.
Fakat her çocuk farklı bir dünyadır ve otizmli çocuklarında hepsi aynı semptomları gösteren homojen nitelikte bir grup değildir. Örneğin; ağır otizm teşhisi almış çocuk diğer otistik çocuklara oranla konuşmada geciklik, parmak ucunda yürüme, kendi etrafında dönme veya dönen cisimlere ilgi, yinelenen davranışlar, göz kontağının az veya hiç olmaması gibi birçok semptomu birlikte gösterebilir. Ya da bazı durumlarda otizme DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite), epilepsi veya zekâ geriliği eşlik edebilir. Atipik otizm de dediğimizin otizmin başka bir türünde ise çocuğun sadece hafif otistik belirtiler gösterdiği kuşkulu otizm durumları da olabilir.
Aileler bu süreçte ne yapmalıdır?
Öncelikle psikolog ve psikiyatri doktorlarına giderek çocuklarının durumu hakkında kesin bilgileri edinmeli ve en kısa zamanda özel eğitime başvurulmalıdır. Otizme en iyi gelen ilaç eğitimdir. İlköğretim okullarının bünyesinde açılan özel eğitim sınıfları, OÇEM( otistik çocuklar özel eğitim merkezi),bireysel eğitim programları (BEP)ve kaynaştırma eğitimleriyle otistik çocukların, topluma uyumlarını sağlama aşamasına geçilir. Eksikliklerinin düzeyine göre bu kurumların hangisinde eğitim alacaklarını karar vermede biz psikolojik danışmanlar işin içine giriyoruz ve Ram (rehberlik araştırma merkezi)’da bulunan kurul tarafından aile takibe alınarak süreç başlıyor.
Her aile başlangıçta belki adını bile duymadıkları otizmle tanıştığında bu durumu kabul etmekte gayet tabii zorlanır. Fakat ebeveynler geçirdikleri şokun etkisinde kalmayarak kolları sıvamalıdır. Çünkü otizmde ailenin de rolü geniş yer tutmakta. Annesiyle boyadığı bir resim, babasıyla yapacağı bir puzzle ve piknik, park, yüzme gibi ailece yapılan aktiviteler çocuğun kendi hayal dünyasından çıkmasına sosyal dünyayı keşfetmesini sağlar. Tüm bu engebeli süreçte otizmli bir çocukla ilgileniyor olmak ebeveynlerin enerjisini ve vaktini fazlaca alıyor olsa bile Unutulmamalıdır ki güzel gelecekler güçlü aile bağları ile oluşmaktadır!
Kaynakça
Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozukluklarının Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı(DSM- 5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014.
İftar Tekin, E(2012).Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri (1.baskı).Ankara: Vize Basın Yayın
Akkök,F,. Ve Özer, U.B. (2005). Yaşamın diğer bir penceresi: Otistik özelliklere sahip çocuk babaları ve duyguları. İstanbul : Özgür Yayınları.
SULTAN DENİZ