TERAPÖTİK İLETİŞİM
GÖZ HİZASINDA OLMALI:
KALP GÖZÜN KALP GÖZÜME DEĞSİN…
İletişim; gönderici ve alıcı konumundaki iki insan ya da insan grubu arasında gerçekleşen duygu, düşünce, davranış ve bilgi alışverişidir, anlamları ortak kılma sanatıdır.
İletişim, ifade dil ile olur. Cemil Meriç’e göre dil, bir milletin hafızasıdır. Toplum, dilini kaybederse hafızasını kaybeder, bugünü düne bağlayan köprüleri dinamitlemiş olur. Meriç, “Dil ki bir milletin değil belki bütün medeniyetin ifade vasıtasıdır” der.
Görünen, dil ile görünmeyen kalp ile olur. Vücut memleketinin iletişim merkezi, zuhur mahalli kalptir. Bu bakımdan danışan ile danışman arasında etkili iletişimin olması için kalplerin keşfinin bilinmesinin mühim olduğunu düşünüyorum. Danışman’ın gönlünün(beceri-koşullar), danışanın gönlüne etkisi olmazsa; danışmanın kendi kalp yetkinliğine bakması gerekir. Meslek etiğinde kalp yeterliliği bulunuyor mu? Önce kendi kalbindeki ilimden, yeterlilikten haberdar olup, bunların farkında olup, kendi söküğünü dikerek mezuniyetini verip, danışanının kalp gözüne temas etmeli. Vücut memleketinde birçok organ varken-böbrek, akciğer,karaciğer- neden kalp diyoruz? Ne var bu kalpte?Bu sorular aslında uzun uzun düşünülmesi gereken sorular.Bütün terapötik beceri ve koşullar kalpten gelir. Kalp hem kan pompalar hem de sıfatları pompalar. Tüm sıfatlar ordadır: haset, kin, buğz, üzgünlük hücresi, mutluluk hücresi, ümit perdesi, korku perdesi, haya perdesi ve dahası… Danışmanlar olarak kalbimizi iyi olan sıfatlarla beslersek vücut memleketimiz onlarla yeşillenir ve danışanımıza kalbimizin bu yeşilliğinde, kalp şırıltımızda nefes alma ortamını kurmuş olup terapötik ilişkimizi sağlıklı bir şekilde kurmuş oluruz. Kalbimizden pompalanan sıfatlarterapötik beceri ve koşulları da etkiler. Terapötik beceri ve koşullar şu şekildedir:
Terapötik Beceriler
-Yapılama
-Yakından İlgilenme
-Konuşmaya Açık Davet
-Asgari Düzeyde Teşvik
-Duyguların Yansıtılması
-İçeriğin Yansıtılması
-Kişiselleştirme
-Özetleme
-Paylaştırma
-Bağlama
-Sessizlik
-Müdahale Etme
Terapötik Koşullar
-Empati
-Saygı
-Saydamlık
-Somutluk
-İlişkinin Şimdi ve Buradalığı
-Kendini Açma
-Yüzleştirme
Terapötik Beceriler
1.Yapılama: Psikolojik danışman tarafından danışana; danışma süreci ve kuralları hakkında bilgi vermek amacıyla ilk oturumda kullanılan bir beceridir. Psikolojik danışman bu beceriyi iyi kullanmalıdır. Zira ilk söz, danışana söylenen son söz gibidir.
2.Yakından İlgilenme: Danışman’ın danışma süreci sonuna kadar danışana gösterdiği saygı, verdiği değeri hissettirmek amacıyla kullanılan beceridir. Psikolojik danışman’ın kalbinden çıkacak olan sıfatlarla, hissiyatla danışana “yakından ilgilenme” diliyle ifade edilir.
3.Konuşmaya Açık Davet: Danışanın kendisini daha iyi ifade edebilmesi için psikolojik danışmada kullanılan bir beceridir.Bir psikolojik danışman hem açık hem de kapalı uçlu sorular kullansa da, kendini açmayı ve daha fazla bilgi almayı teşvik etmek için açık uçlu sorular çoğu zaman daha etkili olmaktadır.
4.Asgari Düzeyde Teşvik: Psikolojik danışman’ın, danışma sürecinde “hımm”, “evet” ve baş sallamalarla, tek kelimeden oluşan sorular ve özü veren anahtar sözcüklerin tekrarlanmasıyla danışanı konuşmaya sevk eden beceridir.
5. Duyguların Yansıtılması: Danışanın duygularının danışman tarafından doğru algılanıp algılanmadığını tespit etmek için, danışman’ın danışana hisleriyle alakalı bildirimde bulunmasıdır.
6.İçeriğin Yansıtılması: Danışanın düşüncelerinin danışman tarafından doğru algılanıp algılanmadığını tespit etmek için, danışman’ın danışana fikirleriyle alakalı bildirimde bulunmasıdır.
7.Kişiselleştirme: Danışan kendisini ifaderken, biz onu anlamak için bu ifadelerin ötesine geçmeliyiz. Anlamın, problemin ve amacın ötesine “Çünkü, için” bağlaçlarıyla köprü kurup geçmeliyiz.
8.Özetleme: Oturum sonunda, bir sonraki oturumun başında danışan ya da danışman tarafından duygu ve içeriğin bir arada yansıtılarak kullanılmasıdır.
9.Paylaştırma: Grupla psikolojik danışmada kullanılan, grup üyelerinden birinin anlattığına, diğer üyelerinden benzer yaşantı ve duygularla katılmasıdır.
10.Bağlama: Bireyle psikolojik danışmada ya da grupla psikolojik danışmada kullanılan; danışanın daha önceki oturumlarda anlattığı, yaşadığıyla ilgili o anda paylaştıkları arasında psikolojik danışmanın benzer bağlantılar kurup, bu benzerliği danışana ifade etmesidir.
11.Sessizlik: Sükutta tefekkürün beceri hali olarak düşünülebilir. Sessizlik, danışma’nın seyrinde önemlidir. Danışana anlattıklarını tekrar düşünmesi, sindirmesi, yeni söyleyişler tasarlaması, kendini dinlemesi için verilen fırsattır.
12.Müdahale Etme: Özellikle grupla danışmada üyelerin birbirlerini seyir dışına itmeye sebep olmaya başladıkları zaman(öğüt verme, yorum yapma vb.) danışma’nın müdahale ederek seyri bozmamasıdır.
*13.Mektup Yazma:
Terapötik Koşullar:
1.Empati:Danışanın söylediklerini anlam ve his bakımından anlayıp, bunları ona geri iletmektir.
2.Saygı: Danışanı dil, din, ırk, zenginlik vs. farkı gözetmeksizin birey olarak ona değer vermesidir.
3.Saydamlık: İçtenlik, dürüstlük, doğallık anlamına gelen saydamlık, duyguları fark edip karşıdaki danışana iletmek olarak tanımlanabilir.
4.Somutluk: Duygu ve yaşantıların genellenmesi yerine özgün ifadelerle belirginleştirilmesidir.
5.İlişkinin Şimdi ve Buradalığı:O an ve mekanda ilişki/iletişim kurma, geçmişi o ana ve mekana getirme, an’ı fark ettirme olarak kullanılabilir.
6.Kendini Açma: Danışanın anlattıklarına binaen, danışman’ın da kendi benzer yaşantılarını danışanla paylaşması, onu yalnız hissettirmemesidir.
7.Yüzleştirme: Danışma sürecinde psikolojik danışman bulduklarını ilişkilendirip, danışan hazır hissettiğinde saygı çerçevesi içinde ilişkilendirilenleri danışana ifade etmektir yüzleştirme yapmak.
Kalbinizin ve dilinizin danışanınızı terapötik ikliminize alıp can suyu gibi gelen iletişim kurmanız dileğiyle…
Sema KÜSMENOĞLU
Psikolojik Danışman ve Rehber
Dergi p.Dr Ar-Ge ve Eğitim Projeleri Birimi Başkanı
Yararlanılan Kaynak
Voltan-Acar, N. (2015). Yeniden Terapötik İletişim. Ankara: Nobel Yayıncılık.