GESTALT TERAPİ

(BİR KURAMDAN DAHA FAZLASI)

Gestalt terapisi 1893’te Firtz Perls isimli bir psikiyatrist tarafından oluşturulmuştur. Max Wertheimer, Karl Koffka ve Wolfrang Köhler gibi isimleri öncüleri arasında gösterebiliriz.

Gestalt kelimesi Almanca’da ‘tamamlama, bütünleşme’ gibi bir anlam ifade etmektedir. Psikoterapi olarak bakıldığında ise kişinin yaşamındaki eksik yönlerini tamamlayarak, kişinin kendisiyle bütünleşmesini ifade eder. handikap giriş Yalnız şunu belirtmekte yarar var; Gestalt terapisi ve Gestalt psikolojisinin aynı şeyler değildir. Çünkü Gestalt terapi, Gestalt psikologlarının çalışmalarından yararlanılarak terapötik ortama göre oluşturulmuştur.

Gestalt psikolojik danışma kuramının temeli Gestalt psikolojisinden gelir. Gestalt psikologlarının üzerinde durduğu ana nokta ise ‘algı’ konusudur. Hatta algıya ilişkin çeşitli yasalar üretmişlerdir: Yakınlık yasası, Benzerlik yasası, Kapanma yasası, Devamlılık yasası, Tanışıklık yasası ve Tavır(set) yasası.  

Gestalt psikologları olayların bütününe dikkat etmişlerdir. Onlara göre yaşantılar karmaşıktır. Yaşantılar sonucu ortaya çıkan bütün, kendisini oluşturan parçalardan daha farklı bir anlam ifade eder. Bu nedenle parçalara bakmak bütünü anlamak için yeterli değildir.

Gestalt psikoloji akımı bir dizi kuramsal ilke üzerine kurulmuştur. Bu ilkeler şunlardır:

• Örgütlenmiş bütünleme algılanır.
• Düzen, tekrar ve anlam ilkeleri bütün evrende ortaktır.
• Gestalt psikologları izomorfizm(eş biçimcilik) varsayımı kabul ederler.
• Sinir sistemi fonksiyonel bütünlük sağlamakla görevlidir.
• Gestalt psikologlarına göre evren bir bütündür.
• Davranışlar psikolojik bir alanda oluşur (Altıntaş ve Gültekin, 2014).

Gestalt psikolojik danışma kuramcıları insanı bir bütün olarak tanımlar. Bu yaklaşıma göre insanlar bütün olarak tepkide bulunur. Bütün olarak nitelendirilen organizma, sadece kendisini oluşturan parçaların toplamı değil, bu toplamın oluşturduğu anlamlı bir sistemdir. Organizma, yaşanılan herhangi bir durum veya olaya bütün olarak tepkide bulunur. Yani kısacası Gestalt psikologları insanı bir sistem olarak görür ve olaylara verilen tepki aslında bütüne karşı verilen tepkidir.

Psikolojik Danışma Süreci

Gestalt terapisinde kuramsal bir yaklaşımdan kaçırılır. Genel olarak hümanistik psikologların insan anlayışına benzer, Gestalt psikologlarının insana bakışı. Gestalt psikolojik danışma kuramına göre insanlarda kendini gerçekleştirme arzusu vardır. Ancak insanların bu arzularına sosyal çevre tarafından ket vurulabilir. Tam da bu noktayı baz alacak olursak Gestalt psikolojik danışma kuramının amacı bireylerin çevresindeki olaylara karşı bilinçli olması ve kendi duygu, düşünce dünyasının farkına vardırılması şeklinde açıklanabilir.

Psikolojik danışma sürecinin amacı; insanların bir bütün olmasına, küçük parçalara ayrılmış kişiliklerinin bilincine varmalarına, bireyin gerçek yeteneklerini ortaya çıkarmaya ve harekete geçirmeye, sonuçta tüm bunları toparlayarak bütünleştirmelerine yardımcı olmaktır (Altıntaş ve Gültekin, 2014). Gestalt psikolojik danışma günümüzde tüm dünyada ilgiyle karşılanmış ve Türkiye’de bayağı yayılma göstermiştir. Bu danışma sürecinin anlamlı önemlerinden birisi de bireyin hayatını daha anlamlı kılacak yaşam ve ölüm ikileminin kabulüne bireyi hazırlamaktır.

Gestalt psikolojik danışma kuramında kullanılan bazı yöntemler mevcuttur. Bunlardan birkaçını şöyledir: 1.Rol Yapma, 2.İçinde Bulunulan Anı Yaşama, 3.Beden Duygularının Bilincinde Olma, 4.Düşlerden Yararlanma gibi. Ancak bilincin açığa çıkarılması içinse farklı alıştırmalar kullanılır: diyalog oyunları, yansıtma, bir sırrımı var vb. Gestalt psikolojik danışma kuramında ‘niçin’den ziyade ‘nasıl’ kavramı önemlidir. Aslında ‘nasıl’ kavramıyla da ‘şimdi ve burada’ ilkesine dikkat çekilir. Çünkü Gestalt psikologları için şimdide olmak farkındalığı arttıran önemli faktörlerdendir.

Gestalt terapisinin çeşitli amaçları olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bu amaçlar uygulanırken terapistlerin de bazı görevleri vardır. Şu belirtelim ki Gestalt terapistlerinin amacı hiçbir zaman danışana yardım etmek değildir. Yani danışan her yaptığından kendisi sorumludur. Bu sürecin başında da zaten terapist danışana üzerine düşen sorumluluğu alması gerektiğini belirtir.

Gestalt terapisindeki ‘şimdi’ kavramı terapistler için de önemlidir. Gestalt terapistlerinin amacı danışanın kendisinde var olan ama farkına varamadığı  özelliklerini ortaya çıkararak daha bilinçli olmaları için çalışmaktır. Terapistler danışanların jest ve mimiklerine, konuşurken tavırlarına, ses tonuna vs. daha çok dikkat ederler. Muhakkak geri bildirimde bulunurlar. İyi bir gözlemcidirler, danışanlarının ne anlattığının farkındadırlar.

Gestalt psikolojik danışma sürecinde danışan danışman ilişkisi usta-çırak ilişkisine benzetilebilir. Ustadan öğrenilmesi gereken iki şey vardır: 1. Yaşamın değişik boyutlarıyla ilgili bilinçlenmesi ve farkına  varımı nasıl geliştirebileceğini öğrenmek. 2. Elde edilen bilinçlenmeyi ve farkına varışı kaybetmeden günlük yaşamında kullanabilmek (Altıntaş ve Gültekin, 2014).

Gestalt psikolojik danışma yaklaşımı birçok yönden de eleştiri konusu olmuştur. Eleştirilen yönlerini şöyle sıralayabiliriz:

1) Kesin, sağlam bir terapiye dayanmamıştır.

2) Kognetif (anlama ve idrak yeteneği) faktörlere önem verilmiyor. Hem hissetmek hem de düşünme fonksiyonlarının terapide büyük önemi vardır ve bu yaklaşımda hastalar için deneyimlerini ve duygularını kavramlaştırmak ve düşünmek için az şans verilmektedir.

3) Filozofça “ben benim işimi yaparım, sen senin işini yaparsın” hayat biçimini kabul etmede gerçek bir tehlike vardır. İnsan kendine sorumlu olduğu kadar başkalarına karşı da sorumludur. Başkalarının için de sorumluluk duymalı ve sorumluluk almalıdır. Bizim davranışlarınız başkaları üzerinde de etkili olduğundan başkalarına karşı da sorumluyuz. Gestalt kendimizi karşı olan sorumluluğumuzu vurgular, başkalarına karşı olan sorumluluklarımızı inkar eder.

4) Bu yaklaşım, tekniklerle hastayı yöneten terapistin gücü, etkisi yüzünden tehlikeli olabilir. Terapist gücünü yanlış şekilde kullanabilir.

5) İnsanlar Gestalt tekniklerinin bazılarına olumsuz tepki gösterebilirler, çünkü aptal durumunda oluklarını düşünürler (Kunter(Balcı), 1995).

Sizler için bu yazımda Gestalt psikolojik danışma kuramı nedir, amaçları nelerdir, bu yaklaşımı uygulayan terapistlerin ne gibi görevleri vardır vs. sorulara cevaplar bulmaya çalıştım. Okuyarak bilgi dünyanızın zenginleşmesi  ve okurken zevk almanız dileğiyle..

KAYNAKÇA

* Altıntaş, E., Gültekin, M., 2014. Psikolojik Danışma Kuramları, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.

* Kunter(Balcı), Z., 1995. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı:7.

                                                                                                      EDA NUR ŞAHNE