KURAMLARA GÖRE SEVGİLİ VE EŞ SEÇİMİ

Hayatımız boyunca çeşitli seçimlerde bulunuyoruz. Bazı seçimlerimizden mutlu, bazı seçimlerimizden ise pişman oluyoruz. Bu seçimlerimizin en önemlilerinden biriside eş seçimidir. Bir ev alırsınız beğenmezsiniz elden çıkarmak için satarsınız ama eş öyle değildir. O yüzden eş seçimi üzerinde titizlikle durulması gereken bir iştir. Doğru eş seçiminde kişinin karşısındakini tanıması kadar kendisini tanıması da önemlidir. Warren’e (1999) göre, bireyin kendine en uygun eşi seçebilmesi için öncelikle kendini yeterince tanıması, yaşamdan ne beklediğini, nasıl bir yaşam kurmak istediğini, kendisinin üstün ve zayıf yönlerinin neler olduğunu, kendisini mutlu eden şeylerin neler olduğunu vb. bilmesi gereklidir.

Peki günümüzde gençler hangi özelliklere sahip eşler istiyor?? Öncelikle bu soruya cevap vermek istiyorum, lisede görev yapıyorum ve öğrencilerime bu soruyu yönelttiğimde genellikle kızlar; uzun boylu, zengin, yakışıklı, sarışın, renkli gözlü bir erkek istiyor. Erkekler ise; güzel, sarışın, manken gibi bir kızla evlenmek istediklerini söylüyorlar. İşte burada bize de büyük sorumluluklar düşüyor. Öğrencilerimizi bilinçlendirmeliyiz eş seçerken paranın, yakışıklılığın ya da güzelliğin o kişiyi seçmede yeterli olmadığını bunun dışında farklı kriterlerinin olması gerektiği konusunda farkındalık oluşturmalıyız. Aslında bakacak olursak sadece gençlerde yok bu sorun ailelerde de var. Örneğin; anne babanın gelen damat adayına sordukları ilk soru “ İşi, arabası, evi var mı? Maaşı ne kadar? .” çok azı “ Nasıl bir insan saygılı mı, helali haramı biliyor mu? Kızımı seviyor mu” diye soruyor.

Eş seçimi yaşamımızdaki en önemli kararlardan biridir çünkü kişinin bundan sonraki hayatını olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu kararla birlikte kiminle yaşayacağına, kiminle nasıl bir ortamda çocuklarını büyüteceğine de karar vermiş olmaktadır. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmalarda eş seçimini etkileyen birçok etken olduğunu ortaya çıkmaktadır.  Peki sizin eş seçerken kriterleriniz neler ya da nelerdi? Bireylerin eşlerini nasıl seçtikleri ile ilgili olarak çeşitli kuramlar ortaya atılmıştır.

1) Psikanalitik Kuramı

Psikanalitik kuramın kurucusu Freud, eş seçme tercihlerinde psikoseksüel gelişim dönemlerinden fallik dönemde saplanmanın önemli etkileri olduğunu, bu dönemde erkeğin çözülmemiş oidipal kompleksinin, onun annesine benzeyen ve hatta kendisinden yaşça büyük ya da bu özellikler açısından tamamen annesinin zıttı olan bir kadını eş olarak tercih edeceğini ifade etmektedir. Bu kurama göre, erkeklerin annelerine, kızların da babalarına benzeyen kişileri eş olarak tercih edecekleri ileri sürülmüştür (Parsons, 1997).

2) Ortak Özellikler (Homogoni) Kuramı

Bu kurama göre, eş seçiminde iki kişinin birbirlerine ne kadar çok özellik açısından benzerlerse, birbirleri tarafından o oranda çekileceklerini ileri sürmektedir. Bu kurama göre yaş, etnik köken, din, eğitim ve zeka, kişilik özellikleri, fiziksel çekicilik, değerler ve sosyoekonomik faktörler gibi özellikler açısından benzeyen kişilerin birbirleri ile daha az çatışma yaşayacakları düşünülmektedir.

3) Zıt Özellikler (Heterogomi) Kuramı

Bu kurama göre; eş seçiminde bireylerin  kendilerinde olmayan özelliklere sahip olan kişileri seçmelerinin evlilik başarısını arttıracağına inanılmaktadır.

4) Birbirini Tamamlayan Gereksinimler Kuramı

Eş seçmede her bir birey, kendisine evlenebileceği kişiler grubu içinden gereksinimlerini en üst düzeyde doyurabileceğini vadeden kişiyi arar. Örneğin birindeki yüksek itaatkarlık gereksiniminin, diğerindeki yüksek hükmetme gereksinimi tarafından çekildiği öne sürülmektedir.

5) Uyaran-Değer-Rol Kuramı

Bu kuram eşlerin tanışmadan evliliğe giden sürecini vurgulamaktadır. Bu kuramı geliştiren Murstein (1982) göre, eşler kendilerine iyi davranmaya çalışan bireyleri seçerler. Birbirlerinin “yarar” ve “sadakatini” test eder ve denerler.

Araştırmalara göre bütün kuramlar değerlendirildiğinde “ortak özellikler kuramına göre yapılan evliliklerin başarılı olma şansının daha fazla olduğu sonucuna varılmaktadır. Yani eşlerin çoğu yönden birbirine benzemesi; ortak bir yaşam sürmede, çocuk yetiştirmede, ortak bir sosyal hayat sürmede eşlerin işlerini kolaylaştırmaktadır.

Kaynakça

Yıldırım, İ. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Eş Seçme Kriterleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi , 27.

Efe, E. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Eş Seçme Eğilimleri. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Milli Eğitim Bakanlığı,[MEB],(2009),Orta Öğretim Projesi, Aile Ve Tüketici Bilimleri Aile Olmak.                                                               

DAMLA AÇABAY

Site Editör Notu: Yazıların sorumluluğu, yazarlarına aittir.