SOSYAL İNCELEME RAPORU (SİR) NASIL HAZIRLANIR?

Sosyal İnceleme Raporu (SİR), Okul Psikolojik Danışmanı ve Rehber Öğretmeni Olan Meslektaşlarımızı İlgilendiriyor Mu?

Kısmen evet. Sosyal İnceleme Raporu, ailelerin boşanma sürecinde çocukların psikolojik durumunu değerlendirmek ya da ihmal-istismar-suça sürüklenme-bağımlılık durumlarını yaşayan 18 yaş altında ve hukuken çocuk statüsünde olan bireyleri ruhsal tudorbet açıdan analiz etmek amacıyla hazırlanan bir rapordur. Mahkeme ve hakim, Adalet Bakanlığı'nda çalışan Pedagog unvanlı uzmanlardan veya Aile Bakanlığı'ndaki ilgili personelden çocukla ilgili rapor hazırlamasını ister.

Pedagog veya Sosyal Çalışmacı'nın olmadığı durumlarda ise, öncelikle ve çoğunlukla gönüllü olarak Rehber Öğretmenler arasından "SİR raporu yazması için" Sosyal İnceleme Görevlisi formatında mahkeme sürecinde görev alması ve rapor hazırlaması talep edilir. Aslında bu görev bizim asli ve tali görevimiz değildir. (Hatta konuyla ilgili geçtiğimiz yıllarda üzücü bir olay yaşanmış, rehber öğretmen bir arkadaşımız çocuğun ifade vermesi sırasında yanında bulunması amacıyla göreve çağrılmış, gitmeyi kabul etmediği için gözaltına alınmıştır. Ancak bu yanlış uygulama, Türk PDR Der'in desteği ve yasal takibiyle Rehber Öğretmen arkadaşımızın lehine sonuçlanmıştır.)

Asıl görevimiz olmasa da, bu bağlamda gönüllü olarak veya (küçük ilçelerde uzman bulunmadığı durumlarda) görevlendirme yoluyla meslektaşlarımız çalışma yapabilmekte ve Sosyal İnceleme Raporu (SİR) hazırlayabilmektedir. O nedenle bu açıklayıcı metni hazırladık ve siz değerli arkadaşlarımızın istifadesine sunuyoruz.  

Sosyal İnceleme Raporu (SİR) İçin Ücret Alınır Mı?

Evet, 2020 yılı itibarıyla görev başına yaklaşık 80-120 TL arasında ek ders ücreti verilmektedir. Ancak bu ödemeyi mahkemeler ve hakim tahakkuk ettirdiği için, konuyu takip etmek ve katiple görüşerek ücret konusunda bilgi almak gerekmektedir. 

Sosyal İnceleme Raporu'nun Tanımı

Sosyal hizmet uygulaması boyunca yapılan ve yapılacak olan etkinlikleri resmi bir içerik kazanması için bir uzmanlık çerçevesinde oluşturulan forma “Sosyal İnceleme Raporu” denir.

SİR Ne İşe Yarar?

Sosyal hizmette, uygulanan veya uygulanması için planlanmış müdahalelerin düzenli bir sistematik çizelgede sunabilmeyi sağlayan bu form, meslek elemanları için ciddi bir sorumluluk yüklemektedir. Ancak bu sorumluluğun bilincinde olmayan veya bu bilince henüz ulaşamamış olan birçok meslek elemanı alanda faaliyet göstermekte ve yanlış uygulamalara yol açabilmektedir. Bu nedenle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, belli bir standardizasyon sağlayabilmek amacıyla “Sosyal İnceleme Ana Hattı” yayımlamıştır. Bu ana hat ile meslek elemanları yazacakları raporlarında hangi özellikleri ön planda tutmaları gerektiği, nelerin önemli olduğu, hangi unsurların belirtilmesi gerektiği gibi noktalara dikkat edilir.

Yazı ve Mesleki Dil

Görüşmelerden elde edilen bilgiler, daha önce hakkında yazılmış dosya bilgileri,raporlar, dilekçeler, gözlemlerden yararlanılır. Bu bilgileri aktarırken mutlaka dosyanın, görüşmenin, dilekçenin veya raporun tarihi, sayısı ve içeriği net bir şekilde yazılmalıdır.

Raporun dili ise resmi yazı dili şeklinde olmalıdır:

Anne Y. Hanım, 11.12.2019 tarihli 12376 sayılı dilekçesiyle kurumumuza başvurmuştur. 14.12.2019 tarihli yapılan ev ziyareti ve kurumda gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde anne Y. Hanımın, 10.09.2016 doğumlu Y isimli çocuğunu kurum bakımına vermek istediği, kendisinin çocuğun bakımı ile ilgilenmekte zorluk yaşadığını ifade etmiştir.

Sosyal İnceleme Raporu Taslağı                 

1. Genel

Eğer daha önceden yazılmış raporların tarihi, raporu yazanın ismi ve unvanı, raporun sayısı belirtilerek daha önceki duruma yönelik ifadelere yer verilir. Dilekçe ile başvuru yapılmışsa nedeni, sayısı ve tarihi belirtilerek yararlanacak bireye yönelik bilgiler verilir:

Aileninfiziki özellikleri: Ailenin fiziksel durumu hakkında detaylı bilgi verilmelidirancak ayrımcılığa neden olacak ifadelerden kaçınılmalıdır.Konuşma biçimleri hakkında genel bir izlenim ve aile üyelerinin kısa özgeçmişi alınabilir.

Hizmetten Yararlanacak Birey: Kişinin fiziki özelliklerine, konuşma biçimine, dış görünümüne, kişinin kısa özgeçmişine dikkat edilmelidir.

2. Kişilik Özellikleri

Psikiyatrik eğitim almamış bir uzman, psikolojik tespit ve teşhis içeren cümleleri kurmaması gerekmektedir. Örneğin; “A kişisi, sanrılar gördüğü için paranoiddir.” gibi net ifadeler yerine “A kişisinin, sanrılar gördüğüne yönelik ifadelere ve gözlemlere rastlanılmış ve buna yönelik bir psikiyatriste yönlendirilmesinin uygun olacağı kanaatine varılmıştır” şeklinde gözlemlere dayanan ifadelere yer verilmesi gerekmektedir.

3. İş Durumu

Annenin, babanın, kardeşlerin, hizmetten yararlanan bireyin nerede ne iş yaptığına dair bilgilere yer verilmelidir.

4. Ekonomik Durum

Ailenin düzenli bir gelirinin olup olmadığı, ailenin toplam geliri, gelirin aile ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığı hakkında bilgilere yer verilir.

5. Öğrenim Durumu

Aile üyelerinin eğitim düzeyine dair ifadelere yer verilir. Öğrenimine devam etmeyen var ise neden etmediği, özel eğitimden yararlanan bir bireyin olup olmadığı hakkında bilgiler verilir.

Hizmetten yararlanacak bireyin ise öğrenim durumu, kaçıncı sınıfta olduğu, okul başarısı, özel eğitime ihtiyacının olup olmadığı, okula devam edip etmediği hakkında bilgilere yer verilir.

6. Sağlık Durumu

Hizmetten yararlanacak bireyin, ailenin ve bakım verenin sağlık durumları hakkında görüşmelerle elde edilen bilgiler aktarılır. Dosya bilgisinden ise daha önce yararlanılan sağlık hizmetlerinin yanında, var ise sağlık raporlarına dair bilgiler aktarılır. Ancak raporun tarihi, sayısı, raporu veren kuruluş gibi ifadelere yer verilerek yazılmasına dikkat edilir.

7. Sabıka Durumu

• Aile: Aile üyelerinin geçmiş ve şuandaki sabıka durumlarına dair görüşmelerden elde edilen bilgiler yazılır.
• Hizmetten Yararlanacak Birey: Sabıkası varsa hem kişi ile yapılan görüşmeden elde edilen bilgiler hem de kişinin sosyal çevresinden sabıkaya konu olan olay hakkında bilgi alınması, işlenen suçun aile yaşantısına etkisi, yaşanan olayın kişi tarafından nasıl değerlendirildiği hakkında bilgiler edinilir.

​8. Aile ve Sosyal Yaşantısı

Anne babanın evlilik öyküsü alınır, ailenin yapısı ve geçirdiği değişimler incelenir, aile üyeleri arasındaki ilişkiler gözlemlenir, aile içi roller ve aile kuralları sorulur, aile üyelerinin herhangi bir durumda tepki davranışının ne şekilde olduğu, anne ve babanın kendi ailelerine yönelik bilgiler elde edilmeye çalışılır.

9. Yaşanılan Hanenin Özellikleri

Evin özelliği, kime ait olduğu, evin kira tutarı, evin fiziksel özellikleri, yaşanılan çevrenin ekonomik durumu, evin içerisindeki eşyaların oda sayısı, evin ne ile ısıtıldığı, evin hijyen ve sağlık durumuna uygunluğunun ne durumda olduğu hakkında gözlemlere yer verilir.

10. Değerlendirme ve Sonuç

Hizmetten yararlanacak birey ve ailenin hakkında elde edilen bilgilerle başvurunun genel olarak incelenmesi sonucunda meslek elemanı tarafından uygulanacak sosyal hizmet müdahalesinin gerekçesine yer verilir. Önemli olan nokta, uygulanması veya gerçekleştirilmesi planlanan müdahalenin danışanın ruh halini riske atacak kararlardan uzak durmaktır. Örneğin istismar şüphesi yüzünden hizmete başvuran birisini istismarın bulunduğu ortama göndermemek gerekmektedir.

Aile Bakanlığı'nın Sosyal İnceleme Raporu (SİR) Taslağı

SİR Rapor Taslağını İndirmek İçin Tıklayınız

Sosyal İnceleme Raporu Örnekleri

http://www.bekirturkmen.com/dosya/SOSYAL%20%C4%B0NCELEME%20RAPORU.pdf

https://av-saimincekas.com/sosyal-inceleme-raporu-ornegi/

Kaynaklar

http://sosyalcalisma.com/sosyal-inceleme-raporu-nasil-yazilir/

https://sbyo.gelisim.edu.tr/bolum/sosyal-hizmet-52/haber/mesleki-rapor-yazma-becerisi-sosyal-inceleme-raporu

Psikolojik Danışman

Mehmet Poyrazoğlu